لوندون قەشقەر كوچىسىغا زىيارەت

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن ۋە ئابدۇكېرىم ئابلىز

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

لوندون شەھرى ئىنسانىيەتنىڭ يېقىنقى زامان تارىخىدا ئىلىم پەن، تەرەققىيات، كەشپىيات، قانۇن، دۆلەتچىلىك، دېڭىزچىلىق، پويىز، ئايروپىلان…. سودا، بانكا، ھەربىي سانائەت قاتارلىق تۈرلۈك زامانىۋى ئىجادىيەت مۇۋاپىقىيەتلىرى بىلەن ھەم «كۈن ئولتۇرماس» بۈيۈك بىرتانىيە ئىمپېرىيىسىنىڭ پايتەختى بولۇش سۈپىتى پۈتۈن دۇنياغا ئەڭ تونۇشلۇق بولغان بىر شەھەر بولسا، ئۇ يەنە ئۆزىنىڭ بۈگۈنكى مەدەنىي دۇنيادىكى جەلىپكارلىقى، رەڭدارلىقى، دادىللىقى، ئىنسان پەرۋەرلىكلىكى، ئادەملىرىنىڭ كەڭ قورساقلىقى، قانۇنىنىڭ ئادىل ۋە زىللىقى بىلەن دۇنيا كەڭ تونۇشلۇق بىر شەھەردۇر. مانا مۇشۇ شەھەرنىڭ شەرقىدە گىرنىۋىچ مېردىئان دۇنيا ۋاقىت نۇقتىسىنىڭ باشلىنىش قوڭغۇرقىدىن  ئانچە يىراق بولمىغان يەردە بىر خىلۋەت كوچا بار. بۇ كوچا ئىككى ئەسىر ئىلگىرى دۇنيا تارىخ بېتىدىن ئۆچۈرۈلۈپ، مەغلۇب بولغان ئەللەر قاتارىغا قوشۇۋېتىلگەن بىر ئەلنىڭ پايتەختىنىڭ نامى بېرىلگەن، ئۇ كوچىنىڭ ئىسمى بولسا «قەشقەر كوچىسى» دۇر! …….

كۆچىلارغا سۇ سېپىمەن سەھەردە

 

كۆچىلارغا سۇ سېپىمەن سەھەردە،

(I sprinkle water on the street in the early morning)

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن ھەققىدە

4

شائىر، يازغۇچى، ئاكادېىمىك ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن 1970- يىلى تارىم دەرياسىنىڭ ئوتتۇرا بويلىرىغا جايلاشقان قەدىمىي بوستانلىق يۇرتلارنىڭ بىرى شايار ناھىيىسىدە تۇغۇلغان. ئۇنىڭ نۇرغۇنلىغان شېئىر، نەسىر ۋە ئىلمىي ئەسەرلىرى ئاقسۇ، ئۇرۇمچى, ئالمۇتا، بىشكېك ۋە لوندوندىكى تۈرلۈك مەتبۇئاتلاردا يورۇق كۆرگەن. ئەزىز ئەيسا ئەلكۈننڭ ئەدەبىي ئەمگىكىنىڭ بىرى ”دوناي دەرياسىدىن ئورخۇن بويلىرىغىچە“ ناملىق كىتابى 2011- يىلى ئۇيغۇر يېزىقىدا «خەلقئارا قەلەمكەشلە ئۇيغۇر مەركىزى» تەرپىدىن نەشىر قىلىنىپ ئوقۇرمەنلەر بىلەن يۈزكۆرۇشكەن.

 

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن نىڭ ئەڭ يېڭى شېئىر، ئەدەبىي، تەرجىمە ۋە ئىلمىي تەتقىقات ئەسەرلىرى ئەنگلىيىدە ئېنگلىزچە ۋە دۇنيانىڭ باشقا دولەتلىرىدىكى ئۇيغۇر مەتبۇئاتلىرىدا، تور سەھىپىلىرىدە ئۇيغۇر تىلىدا داۋاملىق نەشىر قىلىنىپ كەلمەكتە. ئۇ ئەنگلىيىدە يىللاردىن بۇيان پائالىيەت ئېلىپ بېرىۋاتقان ئۇيغۇر سەنئەت گۇرۇپىسى لوندون ئۇيغۇر ئانسامبىلىنىڭ قۇرغۇچىسى (London Uyghur Ensemble)

 

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن ئەدەبىي ئىجادىيەت بىلەنلا شۇغۇللۇنۇپ قالماستىن يەنە ئۇيغۇر مەدەنىيەتشۇناسلىق تەتقىقاتى بىلەنمۇ شۇغۇللىنىدۇ. ئۇ 2011-يىلىدىن بۇيان بېرتانىيە پەنلەر ئاكادېمىيىسىنىڭ ئىقتىسادىي ياردېمىگە ئېرىشكەن «خىتايدىكى ئىسلامىي ئاۋاز »(Sounding Islam China) ئىلمىي تەتقىقات ئىش تۈرىدە تەتقىقاتچى بولۇپ خىزمەت قىلىدۇ. بۇ يىللاردا ئۇنىڭ بىر قانچە نادىر ئىملىي تەتقىقات ئەمگەكلىرى ئەنگىلىيىدىكى ئىلمىي ژۇرناللاردا نەشر قىلىندۇ.

 

ئۇ 2018- يىلى سېنتەبىردىن 2020- يىلى سېنتەبىرگىچە بېرتانىيە پەنلەر ئاكادېمىيىسىنىڭ ئىقتىسادىي ياردېمىگە ئېرىشكەن «مەشرەپ» تەتقىقات تۈرى بويىچە لوندون ئۇنۋېرسىتېتى ئافىرقا ۋە شەرقشۇناسلىق ئىنستىتۇتىدا تەتقىقاتچى بولۇپ ئىشلەيدۇ.

 

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن 2011-يىلىدىن بۇيان خەلقىئارا قەلەمكەشلەر جەمىيىتى ئۇيغۇر مەركىزىنىڭ ئىدارە ھەيئەت ئەزاسى. ئۇ 2017 – يىلى سېنتەبىردىن 2020-يىلى سېنتەبىرگىچە خەلقئارا قەلەمكەشلەر جەمىيىتى ئۇيغۇر مەركىزى“ باش كاتىپلىق ۋەزىپىسىنى ئۆتەيدۇ. 2021- يىلى يانۋاردىن باشلاپ باش شىتابى لوندوندىكى خەلقىئارا قەلەمكەشلەر جەمىيىتىنىڭ ئىش تۈرى بويىچە «خەلقىئارا قەلەمكەشلەر ئۇيغۇر مەركىزى» نىڭ پروجېكىت مەسئۇلى بولۇپ پائالىيەت ئېلىپ بارماقتا.

 
 
 

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈننىڭ تۇرلۇك ئەدەبىي ۋە ئىلمىي ئەمگەكلىرىنى «ئەلكۈن تورى» ئارقىلىق ئوقۇيالايسىز:

www.azizisa.org | www.azizisa.org/en

 

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن تەرجىمھالىغا مۇناسىۋەتلىك ماقالىلار: 

يىراق قىرلاردا مېھنەتلىك ئۆتكەن ھايات – سەنئەتكار، يازغۇچى ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن ھەققىدە
www.azizisa.org/mehnetlik_otken_hayat_elkun_heqqide

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن: ‘مىللىي كىملىكىمىزنى ساقلاش ئۆزىمىزگە باغلىق’
www.azizisa.org/uyghur_milliy_kimlikini_saqlash

 


ئۇيغۇر ۋىكىپېدىيە: ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

https://ug.wikipedia.org/wiki/ئەزىز_ئەيسا_ئەلكۈن

غەرىبتىكى ئىنسانلىق سۆيگۈسىدىن تۇغۇلغان ئويلار (1)

London_canarywharf

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

مەن بۈگۈن ئىشتىن چۈشۈپ ئۆيگە قايتىۋاتسام مەن ئىشلەيدىغان بىنانىڭ ئالدىدىكى مەيداندا خالىس سەنئەتكارلار نەچچە يۇزلىگەن كۇنلىكلەرنى بىر-بىرىگە چېتىپ كۈنلۈكتىن ئۆي ياساپتۇ. ئۆينىڭ تۇرىسىنى رەڭسىز پلاستىك كۈنلۈك بىلەن پۈتتۈرۈپتۇ. مۇنداق قىلىشىدىكى مەقسىدى دۇنيادىكى نامرات بالىلار ئۇچۇن ئىئانە يىغىش ئىكەن. 


مەن ھەر كۇنى ئەتىگەن ۋە كەچتە يەر ئاستى تۆمۈر يولىغا كىرسەم مۇزىكانتلارنىڭ ۋاگزال ئىچىدە يولۇچىلارغا مۇڭلۇق مۇزىكا چېلىۋاتقىنىنى كۆرمەن. ئۇلارنى برىتانىيەلىكلەر «busking» دەپ ئاتايدۇ (مەنىسى كوچا ۋە يوللاردا مۇزىكا چالىدىغان ئادەملەر دىگەننى بىلدۈرىدۇ). ئۇلارنىڭ مەقسىدى شۇ ئۆزلىرى ياخشى كۆردىغان مۇزىكىسىنى يولۇچىلارغا ئاڭلىتىشنى ئارزۇ قىلغان بولسا ۋە بۇ ئارقىلىق كىشلەر تەرپىدىن بېرىلگەن ئاز تولا سەدىقە پۇللارغا تاينىپ تۇرمۇشىنى كۆڭۈللۈك ئۆتكۈزۈش ھەم بۇ ئارقىلىق ھاياتىغا تەسەللى تېپىش بولسا كېرەك. ئەمما ئۇلار بۇ ھاياتىدا ئۆزلىرى ياخشى كورگەن كەسپىنى قىلالىغانلىغىدىن پەخىرلىنىپ ياشايدىغان، كۆڭۈلگە، ئىنسانلىققا باي كىشىلەردۇر….. 

1946-48- يىللىرى يېزىلغان شېئىرلار

1946-48- يىللىرى يېزىلغان بىرقانچە پارچە شېئىر قول يازمىللىرى (شېئىرلارنىڭ ئاپتورى نامەلۇم)
 

نيۇيوركتىكى گاگا خېنىم مەستانىلىرى

نيۇيوركتىكى گاگا خېنىم مەستانىلىرى

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

نىيۇيوركتىكى ساياھىتىمنىڭ ئەڭ ئاخىرقى كۈنى ئىدى. 5 ـ كوچىدىن ئۆتۈپ مەركىزى باغچىنى بويلاپ كۆزلىگەن نىشانىمغا ئالدىراش كېتىپ باراتتىم. ئەمما توساتتىن ئالدىمدىكى مەن كېتىۋاتقان پىيادىلەر يولىنى توسۇۋالغان بىر توپ ئادەملەر توپى دىققىتىمنى تارتتى. نۇرغۇن ئادەملەر بىر مېھمانخانىنىڭ ئىشىكى ئالدىغا ئۇزۇنغا سوزۇلغان ئۆچىرەت ياساپ توپلۇشۇۋاپتۇ. شۇنىڭ بىلەن مەن مۇنچە كۆپ ئادەملەرنىڭ نېمىشقا بۇ يەرگە توپلىشىپ قالغانلىقىغا قىزىقىپ، بىر ئوتتۇرا ياش ئاق ئېرىقلىق ئامېركاندىن سورۇدۇم: «كەچۈرىسىز ئەپەندىم، مەن بىلسەم بولامدۇ، سىز بۇ يەردە نېمە سەۋەپتىن ئۆچىرەتتە تۇرۇۋاتىسىز؟ دۆلىتىڭلارنىڭ باشلىقى ئوباما مۇشۇ مېھمانخانىدىمۇ يە ؟ » ـ دەپ سورۇدۇم تەئەججۇپ بىلەن. ئۇ ئادەم ماڭا كۈلۈمسىرەپ تۇرۇپ مۇنداق جاۋاپ بەردى: «مەن ئىككى سائەت بولدى بۇ يەرگە ئائىلەم بىلەن كەلگىلى. بىز پۈتۈن ئائىلە ئەزالىرى ناخشا چولپىنى گاگا خانىمنىڭ مەستانىلىرىمىز (Lady Gaga) . شۇڭا بۇ يەردە گاگا خېنىمنى ئۆز كۆزىمىز بىلەن ھاياتىمىزدا بىر مەرتە كۆرۈۋېلىش ئۇچۇن بۇ ئىسسىقا چىداپ ئۇنى كۈتۈپ تۇرۇپتىمىز…….».

ئۇيغۇرنىڭ يېڭى يىلى

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

ئۇيغۇرنىڭ يېڭى يىلى

                 Uyghurning_yengi_yili.mp3

(شېئىرنى بابۇرخان دىكلىماتسىيە قىلغان)

 

يېڭى يىل ـ يېڭى تۇيغۇ، يېڭى تىلەكلەر،  

كونا يىلىنىڭ ماتەمگە ئۇلىشىپ كېلەر.

بىلمەيمىز يەنە قانچىسى شۇنداق كېتەر؟ 

ئەمما ئۇيغۇر ياشايدۇ ئارمىنى بىلەن!

 

كونا يىلنىڭ ئاخىرى بىر كۈنلا  قالغان، 

ئادەملەر يېڭى يىللىق تىلەكلەر يازغان…

بىر مۇساپىر ئۇيغۇر ئۆيىنى سېغىنغان، 

ئەمما ئۇيغۇر ياشايدۇ ئارمىنى بىلەن!  

 

بۇ كوچىدا ئادەملەر شالاڭلاپ قالغان، 

بىرى ئالدىراش كېچىلىك بەزمىگە ماڭغان.

بىرلىرى كونا يىلدىن ھېسابلار ئالغان….  

ئەمما ئۇيغۇر ياشايدۇ ئارمىنى بىلەن! ……  

ئىسلاموۋ ئابدۇكېرىم قول يازمىللىرى 1955- يىلى

ئىسلاموۋ ئابدۇكېرىم قول يازمىللىرى 1955- يىلى
 

بۇ كېچە

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

(شېئىرنى مۇھەممەت بابۇر ئوقۇغان)

ئەگەر بۇ ئاۋاز يانفوندا قويۇلمىسا تۆۋەندىكى ئۇلنشتىن بىۋاستە ئاڭلاڭ:

bu_keche.mp3


بۇ كېچە يۇلتۇز يوق، ئايمۇ مۆكۈنگەن،
پەشتاقتىكى گۈللەر نۇرلۇق، جۇلالىق.
شامالدا ئىرغىيدۇ يالىڭاچ دەرەخلەر،
تىلەيدۇ يۈرىكىم ئۆزىگە پاناھلىق!

 

يۇلتۇزۇمنى سېغىنىپ ئاسمانغا باقتىم،
قەيەرگە كەتتىڭ سەن بۈگۈن سىردىشىم ؟!
سۈكۈتتە ئۆزۈمدە تۇغۇلىدۇ سۇئال ـ
نېچۈك ھالىم مېنىڭ، تەتۈر قاياشىم؟! …..

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن ئالبۇمى (2)

[iframe src=»http://www.azizisa.org/album_Elkun1b.html» width=»100%» height=»580″]