›جاللات خېنىم‹ رومانىدىن تەسىراتلار

ياركەنت كېچىسى

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن
 

«دۇنيادىكى ھەممە ياخشىلىقنىڭ ئىچىدە ھەممىدىن ئۈستۈن تۇرىدىغان بىرلا ياخشىلىق بولىدۇ: ئۇ ئىلىم-مەرىپەتتۇر. ھەممە ياۋۇزلۇقلارنىڭ ئىچىدە ھەممىدىن ئۈستۈن تۇرىدىغان بىرلا ياۋۇزلۇق بولىدۇ: ئۇ نادانلىقتۇر!   —  سۇقرات» 

 

بۇ كۈنلەردە مەن ھەر كۈنى ئىشقا بېرىش ۋە قايتىش يولۇمدا يەر ئۇستى ۋە يەر ئاستى پويىزدا ئولتۇرۇپ، پويىز ئالمىشىپ يۈرۈپ دېگەندەك سەرپ قىلىدىغان جەمئىي 3 سائەت ۋاقتىمنى بوش ئۆتكۈزۈۋەتمەسلىك پەيمانىم بويىچە نەچچە ۋاقىتتىن بۇيان ئوقۇشنى ئارزۇ قىلىپ يۈرگەن ياسىنجان سادىق چوغلانىنىڭ ›جاللات خېنىم‹ ناملىق تارىخىي رومانىنىڭ ئاۋازلىق نۇسخىسىنى ئاڭلاش پۇرسىتىگە ئىگە بولدۇم ۋە بىر ئايدىن بۇيان ئاڭلاپ يورۇپ ئاخىر بۈگۈن تۈگەتتىم. ئەقىل ھوشۇمدا چاقماق چاقنىدى، خىيال تەپەككۇرۇم مۇندىن مۇئەككەل 300 يىللار بۇرۇن ئۇيغۇر ۋەتىنىدە بولۇپ ئوتكەن قانلىق ۋەقەلەر ئۈستىدە ئويلىنىشقا غەرق بولدى.

 

» 17- ئەسىرنىڭ كېيىنكى يېرىمىدىن باشلاپ ئۇيغۇر خەلقى جۇڭغار تاجاۋۇزچىللىرى ۋە ئۇلارنىڭ غالچىسى ئاپئاق غوجا باشچىلىقىدىكى «ئاقتاغلىق» فېئودال غوجىلارنىڭ دەھشەتلىك مىللىي زۇلۇمى ۋە سىنىپىي زۇلۇمدىن ئىبارەت قوش قەۋەتلىك، قوش زەنجىرلىك ئاسارىتىگە دۇچار بولدى. تاجاۋۇزچىلار ئۈچۈن تېخىمۇ سادىقلىق بىلەن خىزمەت قىلىشىنى ئوز بۇرچى دەپ بىلگەن ئاپاق غوجا باشچىلىقىدىكى بىر توپ نائىنساب غوجىلار ئەلنى نادانلىق پاتقىقىغا پاتۇردى. شۇ چاغلاردا ئەلدە تەۋپىق-ئادالەت كۆتۈرۈلگەن، ھاياسىزلىق، ئىنساپسىزلىق كۈچەيگەن، مېھىر-شەپقەت تۈگىگەنىدى! ئېشەكتىنمۇ بەتتەر نادان بولغان بىر توپ ئەخلاقسىز پاسىق، قەبىھ گۇناھكار، كالتە قۇيرۇق يالغانچى، بىئەجەل ئۆلىدىغان غالجىر ھەسەتخور، ئەشەددىي قارا قورساق ۋە ئىچى تار غوجا ئىشانلار، كۆكەرمە سوپى، تېجىمەل دەرۋىش، يۇندىخور ئاشىقلار ……

ياركەنت كېچىسى

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

 

(شېئىرنى بابۇرخان ئوقۇغان)

ئەگەر بۇ ئاۋاز ھۆججىتى يانفوندا نورمال قويۇلمىسا تۆۋەندىكى ئۇلنشتىن كىرىپ بىۋاستە ئاڭلاڭ:

http://www.azizisa.org/elkun_poem/Yarkent_kechisi.mp3

 

كۆڭلۈمنىڭ ئارامى يوق….

بىراق ياكەنت كېچىسى ماڭا پىچىرلايدۇ

يۇلتۇزلار جىمىرلايدۇ

قاراڭغۇ كېچىدە ئۇلار كۆپ چىقىپتۇ

ۋەلىۋاينىڭ مەسچىتى ئۇستىگە

ماڭا تونۇش ئاي شولىسى يەنە چۈشۈپتۇ.

چىڭپەنزىنى مەن بىلـمەيمەن………  

 ئايۋالىقتا تولۇن ئاي

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

  

ئايۋالىقتا تولۇن ئاي

كولەڭگۇسى بۇ ئاخشام-

مەرمەر دېڭىزىدا لەيلەيدۇ…

بېلىجانلارنى ئەركىلىتىپ-

ئوينايدۇ…

مۇھەببەتنى كۈيلەيدۇ!

  

 

قارشى قىرغاقتا-

يالغۇزلۇققا مەن مەھكۇم.

تۈنۈگۈندىن مىراس ھېسلىرىم-

ھەسرەت قوشۇپ تېڭىرقايدۇ…

يالغان خورازلار چىللاۋاتىدۇ

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

 

(شېئىرنى بابۇرخان ئوقۇغان)

ئەگەر بۇ ئاۋاز ھۆججىتى يانفوندا نورمال قويۇلمىسا تۆۋەندىكى ئۇلنشتىن كىرىپ بىۋاستە ئاڭلاڭ:

http://www.azizisa.org/elkun_poem/Yalghan_xorazlar_chillawatidu.mp3

 

مەن بۇ كېچە شىئېر يېزىۋاتىمەن 
تۇيغۇم تىلسىم ماكانغا ئېقىۋاتىدۇ
بىر گۈلخان تۇن قاراڭغۇسىدا 
ئۈدۈننىڭ تۈزىغان قۇم قەلئەسىدە
ھەسرەتنىڭ ئۈمىد شامى بولۇپ –
چۈشۈمدە يۇلتۇزدەك يېنىۋاتىدۇ…. 
 
ئۆتىكەن تاغلىرىدا بىر باخشى
ياۋغا ئېتىلغان زەپەر ئوق ئۈچۈن 
كۆك تەڭرىنى كۈيلەپ مۇقام چېلىۋاتىدۇ   
چىن تۆمۈرگە بىر شەيخىم ………….

كۈتۈش

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

 

(شېئىرنى بابۇرخان ئوقۇغان)

ئەگەر بۇ ئاۋاز ھۆججىتى يانفوندا نورمال قويۇلمىسا تۆۋەندىكى ئۇلنشتىن كىرىپ بىۋاستە ئاڭلاڭ:

http://www.azizisa.org/elkun_poem/Kutush.mp3

 

يازمۇ كېتىپ ـ
كۈزمۇ كېتەي دەيدۇ….
قىش يەنە كېلەي دەيدۇ .
باھار كۆزۈمدىن يىراقتا ئەمەس،
ئەمما ئۇ كۈتكەندە كەلـمەي ….
ئەجەپ يۈرەكنى داغلايدۇ!

 

ئەلكۈننىڭ خىيال باشقا
تۆت پەسلىدىن ئاتلاشقا ….
جاھان ئەپكارى مۇشۇمۇ ـ
ياشاي قانداق سۈكۈتتە مەن
باھارنى تولا كۈتۈپ،
قىشنى تولا سۆكۈپ
ھەر نەپەستە قاقشاشقا؟! ………

كۈز كەلگەن ئوخشايدۇ

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

 

(شېئىرنى بابۇرخان ئوقۇغان)

ئەگەر بۇ ئاۋاز ھۆججىتى يانفوندا نورمال قويۇلمىسا تۆۋەندىكى ئۇلنشتىن كىرىپ بىۋاستە ئاڭلاڭ:

http://www.azizisa.org/elkun_poem/Kuz_kelgen_oxshaydu.mp3

 

كۈز كەلگەن ئوخشايدۇ
ماڭا تونۇش ئەركە شاماللار
يۈز – كۆزۈمنى سۆيۈپ ئۆتىدۇ
ئالدىراش يەنە –
كىملەرنىدۇر سۆيمەك ئۇچۇن
خوش دېمەستىن ئۇچۇپ كېتىدۇ!

كۈز كەلگەن ئوخشايدۇ
باھاردا توغۇلغان يېشىل يۇپۇرماق………..

ۋەتەنسىز قۇشلار

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

 

(شېئىرنى بابۇرخان ئوقۇغان)

ئەگەر بۇ ئاۋاز ھۆججىتى يانفوندا نورمال قويۇلمىسا تۆۋەندىكى ئۇلنشتىن كىرىپ بىۋاستە ئاڭلاڭ:

http://www.azizisa.org/elkun_poem/Wetensiz_qushlar.mp3

 

ھەي ئوكيان ـ
ئوكيان ئاتلىغان ئاتلانتىك ئوكيان….
مۇڭلىنىپ ساھىلىڭغا كەلسەم
شاۋقۇنلىرىڭ نەرە سالىدۇ دەھشەت .
بىراق چۆل ئوغلىنى
بۈگۈن سەن ـ
بۇ ھەيۋەڭ بىلەن قورقۇتالمايسەن…
غەرق قىلىپ دولقۇنلىرىڭدا ئېقىتالمايسەن
شاماللىرىڭدا ئۇچۇرتالمايسەن
مەن مەزمۇت خانتەڭرىدەك …
ھايات يىلتىزىم غول تارتقان ـ
ئەبەدىي تەكلىماكانغا ئەبەت !   ……….

ۋەتەن – مۇقەددەس جەننەت!

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

 

(شېئىرنى بابۇرخان ئوقۇغان)

ئەگەر بۇ ئاۋاز ھۆججىتى يانفوندا نورمال قويۇلمىسا تۆۋەندىكى ئۇلنشتىن كىرىپ بىۋاستە ئاڭلاڭ:

http://www.azizisa.org/elkun_poem/Weten_muqeddes_jennet.mp3

 

بىزنى جۇدا قىلغان

ۋاقىتسىز ئايرىلىشتىن

كۆپ يىللا ياشىدىم يۈرىكىم زەدەپ…

ئۇزاق كۆرۈشۈشتىن بىز مەھرۇم  

توساتتىن دوستۇم ئېسىگە ئاپتۇ –  

سېغىنىپ بۈگۈن مېنى ئەجەپ؟!

 

مەۋھۇملۇققا مەھكۈم

ئېكراندىكى ئۈچرىشىشىمىزدا

ئېيتىپ قالدىڭ سۆزىمىز ئارىسىدا ـ

«ھەي سەن ياشايسەن جەننەتتە» دەپ………..

مۈشۈك بېقىش

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

ئەسەرنى ئ‍اڭلاش: Baharni_seghindim.mp3

 

“سېرىق كۈچۈك” ، لەڭگەر، 1981- يىلى

 

our_kitten_tig

مەن سەھرا بالىسى بولغىنىم ئۈچۈنمۇ كىچىكىمدىن تارتىپ ھايۋان – ئاتلارنى بېقىشنى بەكمۇ ياخشى كۆرەتتىم. بىزنىڭ ئۆي تارىم دەرياسىنىڭ شىمالىي قىرغىقىغا يېقىن بىر يەرگە جايلاشقان بولۇپ، بۇرۇنقى زامانلاردا سودا كارۋانلىرى خوتەندىن خوتەن دەرياسى ئېقىنىنى بويلاپ، تەكلىماكان قۇملۇقنى كېسىپ ئۆتۈپ بىزنىڭ بۇ بوستانلىق يۇرتىمىزغا كېلىپ چۈشكۈن قىلاتتىكەنتۇق. شۇنىڭ ئۈچۈنمۇ بىزنىڭ يۇرت دەل مۇشۇ كارۋان يولىنىڭ مۇھىم تۈگۈنىدە بولغاچقا «لەڭگەر» دەپ ئاتىلىپ قالغان ئىكەن. بەلكىم مېنىڭ يەتتە – سەككىز ياشلار ئەتراپىدىكى ۋاقتىم بولسا كېرەك، قىشلىق ۋە يازلىق تەتىلدە ئائىلىمىزنىڭ بىردىن بىر قاتناش قورالى بولغان ئېشىكىمىزنى مىنىپ، ئالدىمغا ئون نەچچە قوينى سېلىپ مەھەللىمىزدىكى بالىلار بىلەن، گاھىدا بوۋام بىلەن بىللە تارىم دەرياسىنىڭ بويلىرىدىكى جاڭگاللىقتا پادا باققان كەچمىشلىرىم خۇددى كۆرگىلى ئۇزاق بولغان چۈشتەك خىيالىمدا غۇۋا پەيدا بولىدۇ ………

ئۇيغۇرچە سۆزلىشىش

“ئۇيغۇرچەئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

(ھېكايە)

 

ئاڭلاش: Elkun_Essay_Audio/Uyghurche_sozlishish.mp3

ھېكايىنى رابىيە داۋۇت ئوقۇدى

 

ئىش ئورنۇمدىن مىڭ تەسلىكتە ئىككى سائەتلىك رۇخسەت سوراپ بىرىنچى ئەۋلاد كىملىكىمنىڭ ۋاقتى ئۆتكەنلىكى ئۈچۈن نوپۇسۇم تۇرۇشلۇق ساقچى پونكىتىنىڭ نوپۇس بېجىرىش بۆلۈمىگە ئىككىنچى ئەۋلاد كىملىككە ئىلتىماس قىلىشقا باردىم. شۇنچە ئەتىگەن بارغىنىمغا قارىماي نوپۇس بېجىرىش ئىشخانىسىنىڭ ئالدىدا ئادەملەر ئالىممۇ بۇرۇن ئارغامچىدەك ئۇزۇن ئۆچىرەتتە ئۆز نۆۋەتلىرىنى تەخىرسىزلىك بىلەن كۈتۈشنى باشلىۋېتىپتۇ. نە ئامال، شەھىرىمىزدە ئادەم كوپ، مەنمۇ ئالدىراش بۇ ئۇزۇن سەپكە قوشۇلدۇم ………