ئوتتۇرا ئاسىيانىڭ ئۇچرىشىشى – يىپەك يولىدىكى سوپىلار

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن
 

 

يىللاردىن بۇيان ئۇيغۇر سەنئىتىنىڭ نامايەندىلىرىنى بۈيۈك بىرتانىيە ۋە ياۋروپا ئەللىرىگە پائال تونۇشتۇرۇپ كېلىۋاتقان لوندون ئۇيغۇر ئانسامبىلى (London Uyghur Ensemble) لوندون ئۇنىۋېرسىتېتى ئافرىقا ۋە شەرقشۇناسلىق ئىنستىتۇتىنىڭ (SOAS – School of Oriantal and African Studies, University of London) تەكلىپى بىلەن مەزكۇر ئۇنىۋېرسىتېتنىڭ برۇنېي تىياتىرخانىسىدا 2016- يىلى 21- يانۋار كەچ سائەت 7 دىن 8 يېرىمىغىچە داۋام قىلغان “ئوتتۇرا ئاسىيانىڭ ئۇچرىشىشى – يىپەك يولىدىكى سوپىلار” ( A Central Asian Reunion – Sufis on the Silk Road ) نامىدىكى مەخسۇس سەنئەت كېچىلىكى ئۆتكۈزدى. بۇ قېتىملىق لوندون ئۇيغۇر ئانسامبىلىنىڭ سەنئەت كېچىلىكى بۇرۇن ئۆتكۈزۇپ كەلگەن كېچىلىكلەردىن پەرقلىق بولۇپ، كونسېرتقا لوندون ئۇيغۇر ئانسامبىلىنىڭ بارلىق خالىس سەنئەتكارلىرى بىلەن بىرگە ئەنگىلىيىدە ياشايدىغان ئۆزبېك مۇزىكانتلاردىن ساردور ……..

بابۇر ۋە ناۋايى

Nawayi we Babur

خاسىيەت بەكمىرزايېۋا

 

ئۆزبېكچىدىن ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن ئۇيغۇرچىلاشتۇردى

 

ئەدەبىياتشۇناس باتىرخان ۋەلىخوجايېۋ بابۇرنىڭ ئۆزى ناۋايىنىڭ تېرىما دىۋانىنى تۈزۈپ چىققانلىقىنى “بابۇرنامە” ئاساسىدا ئېنىقلىغان. ناۋايىنىڭ كۈتكەن ھۆكۈمدارلىق ھەققىدىكى ئارزۇلىرى ھەم بابۇر پائالىيەتلىرىدە مۇئەييەن دەرىجىدە ئەكىس ئەتكەن ئىدى. بابۇر ئۆزى تۈزىگەن “بۇيۈك ئىمپېرىيە” دە ئۆتكۈزگەن ئىسلاھاتلىرىنى قارار تاپتۇرۇش ۋە مەپكۈرەسىنى مۇستەھكەملەش ئۇچۇن ھەركەت قىلغان. بۇنىڭ نەزەرىيىۋىي ئاساسلىرىنى يارىتىش مەقسىتىدە دىنىي پەلسەپىۋى، ھەربىي ئىشلارغا ئائىت ئەسەرلەر يازغان. “مۇباييىن” ۋە ھەربىي مەسىلىلەر خۇسۇسىدىكى رىسالىلەر بۇنىڭغا دەلىل بولىدۇ.

 

ئەلشىر نەۋايىغىچە ھەم ئۆزبېك يازما ئەدەبىي تىلى مۇئەييەن دەرىجىدە شەكىللەنگەن، شېئىرىيەتتە ھەم مۇئەييەن ئەنئەنىلەر مەۋجۇت ئىدى. ئەلشىر ناۋايى ئۆزىنىڭ تۈرلۈك ماۋزۇغا بېغىشلانغان شېئىرىي ۋە نەسرىي ئەسەرلىرى ئارقىلىق ئۆزبېك ئەدەبىي تىلىنى راۋاجلاندۇردى. ئۇ بۇنىڭ ئۇچۇن ئۆزبېك تىلى شىۋىللەرى ئىمكانىيەتلىرىدىن پايدىلاندى، مەۋجۇت…..

قىتئەلەر ئارا قاناتلانغان كۈي سەنۇبەر تۇرسۇن

قىتئەلەر ئارا قاناتلانغان كۈي سەنۇبەر تۇرسۇن

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

سەنئەت بىر مىللەتنىڭ مىللەت بولۇش خۇسۇسىيىتىدىكى بارلىقى ئەمەس، ئەمما كەم بولسا بولمايدىغان بىر ھايات تومۇرىدۇر.

 

خەلقىمىزنىڭ سۆيۈملۈك قىزى، ئاتاقلىق ناخشىچى ۋە كومپوزىتور سەنۇبەر تۇرسۇن خانىمنىڭ 3 دانە ئۇن (audio CD) ۋە سىن (DVD) پلاستىنكىلىرى ئامېرىكا، ئىتالىيە ۋە تۈركىيىدە يېقىندا نەشردىن چىقتى. مەن ئاۋۋال بۇ مۇناسىۋەت بىلەن ھۆرمەتلىك سەنۇبەر تۇرسۇن خانىمنى ئۇتۇقلىرى بىلەن تەبرىكلەيمەن.

 

سەنئەت بىر مىللەتنىڭ مىللەت بولۇش خۇسۇسىيىتىدىكى بارلىقى ئەمەس ئەمما كەم بولسا بولمايدىغان بىر ھايات تومۇرىدۇر. بىر مىللەتنىڭ يېتۈك مىللەت بۇلۇپ، باشقا بىر مىللەت تۈركۈملىرىدىن پەرقلىنىپ تۇرۇشى، ئۆز مىللىي كىملىكىنى تەرەققىي قىلدۇرۇشى ئۈچۈن ئانا تىلى، ئىگىدارچىلىق قىلىدىغان تۇپرىقى، مىللىي تارىخ ۋە مەدەنىيىتنىڭ بولۇشى زۆرۈر بولغىنىغا ئوخشاش، سەنئەت يەنى ناخشا – مۇزىكا مىللەتنىڭ مىللىي ئالاھىدىلىكىنى گەۋدىلەندۈرۈشتە، كىشىلەرنىڭ مىللىي، ئۆزلۈك تۇيغۇسىنى ئويغىتىشتا ئوخشاشلا مۇھىم رول ئوينايدۇ…..

چىن مۇھەببەتنىڭ بايانى

چىن مۇھەببەتنىڭ بايانى

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

شېئىرنى بىۋاستە ئاڭلاش: Chin_muhabbetning_bayani.mp3


(ياشلىق خاتىرەمدىكى شىېئىرلاردىن)

 

بىز بۇرۇن ناتونۇش، بىز يوچۇن ئىدۇق،
مۇھەببەت بېغىغا تەڭ كېلىپ قوندۇق.
تەقدىرنىڭ قىسمىتى يولىمىزغا نېسىپ –
مۇقەددەم شۇ كۈنى بىر جۈپلەر بولدۇق…

 

سىڭىپلا كەتتىڭ سەن قەلبىم قېتىغا،
قۇم ئۇستىگە ياققان سەھەر يامغۇردەك.
بوران ئۇچۇرسىمۇ يوقالمىدىڭ ھىچ،
كۆكلىگەن تاش ئۇستىدە قىزىل گۈلدەك.

 

قامغاق ئىدىم سۆيگۈ چۆلىدە يىگانە،
جانان ئىزدەپ جاھان كەزگەن بىر دىۋانە.

پەيدا بولدۇڭ قەلبىمدە يېڭى باھاردەك،
تۇيۇلدى دۇنيا بولۇپ ماڭا غەمخانە…..

دەرەخ ھەققىدە ئەپسانە

دەرەخ ھەققىدە ئەپسانەئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

شېئىرنى بىۋاستە ئاڭلاش: Derex_heqqide_epsane.mp3


مەن ھەر كۈنى يېنىدىن ئۆتىدىغان
يېشىللىقا قەلبىم تولىدىغان
ياز بىلەن خوشلاشقان بۇ كوچىدىكى دەرەخلەر
ھەممىسى بۈگۈن بەسلىشىپ ئوخشاش بولۇپتۇ
قىش كېيىمىنى تەڭلا كېيىپتۇ.

 

بۇ كوچىنىڭ دەرەخلىرىدە ئۇزۇلـمەس
نەۋ باھارنىڭ ئىزلىرى قالغان
قىشتىمۇ سۈكۈتتە ھاياتلىق ئۇنىڭدا كۆكلەيدۇ
ھېلىمۇ شاخلىرى كېسىلگىنىگە پەرۋاسىز
قاغا ـ قوزغۇنلا ئەمەس
گاھى كۈندۇزى كۆك ئاسمان ـ
گاھى كېچىدە ئاي يۇلتۇزلار پارلايدۇ …….

مۇقام ئۇستازى مەرھۇم تۇرداخۇن تەۋەككۇل ئۆغلى بىلەن سۆھبەت 1953 – يىلى

Turdi akhun aka bien sorbet 1953

زامانىمىزنىڭ بۈيۈك مۇقام ئۇستازى مەرھۇم تۇرداخۇن تەۋەككۇل ئۆغلى بىلەن 1953 – يىلى 9 – ئاينىڭ 6 – كۈنى «ئۇيغۇر مۇقامى» ھەققىدە ئېلىپ بېرىلغان سۆھبەتنىڭ ئەينەن يېزىپ قالدۇرۇلغان خاتىرىسى. مەزكۈر قول يازمىدا بۇ سۆھبەت خاتىرىسىنىڭ قەيەردە ۋە كىملەر تەرپىدىن ئلېىپ بېرىلغانلىغى ھەققىدە مەلۇماتلار بېرىملىگەن. بۇ تەۋەرۈك قول يازمىلارنى قازاقىستاندا ياشاپ ئۆتكەن ژۇرنالىست مەرھۇم تۇرسۇن قاھارىي ئاكىمىز يىغىپ ساقلىغان ۋە كەمىنە ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن ياركەنتتىكى ئوقۇمۇشلۇق ۋەتەنپەرۋەر كىشىللىرىمىز ئاقىلىق 2015 – يىلى 2- ئاۋغۇست تاپشۇرۇپ ئالغان.

ئۈمۈد يالقۇنى 1948 – يىلى سىنگە ئېلىنغان

ئۈمۈد يالقۇنى 1948 – يىلى سىنگە ئېلىنغان (تاھىر – زۆھرە داستانىدىن ئارىيە)

 

ئۇيغۇر مۇزىكىسىنىڭ گۇللىنىشى – ئىسلاموۋ ئابدۇكېرىم قول يازمىسى

ئۇيغۇر مۇزىكىسىنىڭ گۇللىنىشى – ئىسلاموۋ ئابدۇكېرىم قول يازمىسى 1961- يىلى 

لوندون قەشقەر كوچىسىغا زىيارەت

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن ۋە ئابدۇكېرىم ئابلىز

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

لوندون شەھرى ئىنسانىيەتنىڭ يېقىنقى زامان تارىخىدا ئىلىم پەن، تەرەققىيات، كەشپىيات، قانۇن، دۆلەتچىلىك، دېڭىزچىلىق، پويىز، ئايروپىلان…. سودا، بانكا، ھەربىي سانائەت قاتارلىق تۈرلۈك زامانىۋى ئىجادىيەت مۇۋاپىقىيەتلىرى بىلەن ھەم «كۈن ئولتۇرماس» بۈيۈك بىرتانىيە ئىمپېرىيىسىنىڭ پايتەختى بولۇش سۈپىتى پۈتۈن دۇنياغا ئەڭ تونۇشلۇق بولغان بىر شەھەر بولسا، ئۇ يەنە ئۆزىنىڭ بۈگۈنكى مەدەنىي دۇنيادىكى جەلىپكارلىقى، رەڭدارلىقى، دادىللىقى، ئىنسان پەرۋەرلىكلىكى، ئادەملىرىنىڭ كەڭ قورساقلىقى، قانۇنىنىڭ ئادىل ۋە زىللىقى بىلەن دۇنيا كەڭ تونۇشلۇق بىر شەھەردۇر. مانا مۇشۇ شەھەرنىڭ شەرقىدە گىرنىۋىچ مېردىئان دۇنيا ۋاقىت نۇقتىسىنىڭ باشلىنىش قوڭغۇرقىدىن  ئانچە يىراق بولمىغان يەردە بىر خىلۋەت كوچا بار. بۇ كوچا ئىككى ئەسىر ئىلگىرى دۇنيا تارىخ بېتىدىن ئۆچۈرۈلۈپ، مەغلۇب بولغان ئەللەر قاتارىغا قوشۇۋېتىلگەن بىر ئەلنىڭ پايتەختىنىڭ نامى بېرىلگەن، ئۇ كوچىنىڭ ئىسمى بولسا «قەشقەر كوچىسى» دۇر! …….

كۆچىلارغا سۇ سېپىمەن سەھەردە

 

كۆچىلارغا سۇ سېپىمەن سەھەردە،

(I sprinkle water on the street in the early morning)