ۋەتەن ۋىسالى

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 
قەلبىمدە ھىجران مىڭ مەرتە ئۆلۇپ
مىڭ مەرتە قايتا تىرىلگەن
كەچ كۈزدىكى غېرىب باغچامدىن
دېڭىز سۈيىدە نەملىشىپ ـ
دات بېسىپ كەتكەن ئاھۇ ـ زارىمدىن
مەن ئاشىق ئالتۇن رەڭلىك ياپراقنى
ماڭا تەۋە ھەممىنى قوشۇپ ـ
«كۈز ھىجران ئەمەسكەن» دېدىم !

 
سەھەردە تۆكۈلگەن شەبنەم ـ
ئۈچتۇم ياپراقتىن گېلەم ياسساپ!
مەن توغلۇپ ئۆسكەن ئەزىز ماكان
يېتىپتۇ سۈكۈتتە باغرى قانسىراپ …

 
ئاتام سەكراتتا خىيالغا چۆمگەن …
ئاپامنىڭ كۆزىدە ئەندىشىلىك دۇنيا
مەن بىر چاغ كۈيلىگەن ئاق ۋە قارا قاغىلار ـ
ئانام قەبرىسىنى مەن يوقلىغان بۈگۈن
بۇ دەملەرگە گۇۋاھچى بولدى ئۇلار –
ھەسىرەتلىك ۋىسالغا قوشۇپ مۇڭ – ناۋا.

كۈز ـ سەن ھىجران ئەمەس!

Kuz hijiran emes

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

ئاۋازنى بىۋاستە ئ‍اڭلاش: Kuz_sen_hijran_emes.mp3

 

ئاسماننى قارا بۇلۇتلار قاپلىغان، ياز قۇياشنىڭ ئاتەش نۇرلىرىدىن ئەسىرمۇ يوق، كىشنىڭ كۆڭلىگە بوران – چاپقۇننى، ھايات – ماماتلىق تەبىئەتنىڭ تىراگېدىيىسىنى ئەسلىتىدىغان بىر چاغ. مەن مەيۇس سەھەردە باغچىنىڭ ئىشىكىدىن كىرىپ كەلدىم. ئەييۇھەنناس! بۇ يەردىكى كۈز كۆز ئالدىمدا مەھبۇبىنىڭ مۇھەببەت ۋىسالىغا يېتەلمىگەندىن كېيىنكى ئۆزىنى ئولتۇرۇۋېلىش درامىسىنى ئويناۋېتىپتۇ.  

 

كۈز ياپراقلىرى شەبنەمدە تۆكۈلگەن يالتىراق ياشلىرىنى پاقىرتىشىپ، ھىجران ناخشىلىرىنى بولۇشىغىچە ئېيتىشىپ، دەرەخلەر بىلەن ۋىدالىشىۋېتىپتۇ، نىمجان جىسمى سوغۇق يەرنى، تۇپراقنى باغاشلاۋېتىپتۇ. باغچىنىڭ بۈگۈنكى كۆرۈنىشى ياپراقلارنىڭ مازارلىقنى ئەسلەتتى.  قاغا – قۇزغۇنلار ۋە يەنە قانداقتۇر ماڭا نامى نامەلۇم  بولغان، ئادەمگە بىر كېلىشمەسلىكنىڭ، بەختسىزلىكنىڭ، كۈلپەتنىڭ سېزىمىنى بىلدۈرۈپ تۇرىدىغان بۇ ۋەھشى ياۋا قۇشلار دەرەخ ئۇستىگە قونۇشۇپ، يازنى بوستان قىلغان ئەشۇ ياپ يېشىل يوپۇرماقلارنىڭ بەختسىزلىكىنى تاماشا قىلىشىپ بەھرى سۇرۋاتقىدەك…. ئۆزۈمگە ئاستا پىچىرلاپ «توۋا ! بىز ئادەملەرلا ئەمەس، ئەمدى بىز ياشاۋاتقان بۇ دۇنيانىڭ تەبئىتىدىنمۇ مۇھەببەت يوقاپ كەتكەنمىدۇ؟ ئۇلارنى كىملەر نېمە سەۋەبلەر بىلەر شۇ  قەدەر رەھىمسىزلەشتۇۋەتكەندۇ؟ ياكى ئۇلارمۇ بۇ نائىنساپلىقنى ئادەملەردىن ئۆگەنگەنمىدۇ؟” دېگۈدەكمەن.

 
[تولۇق ئوقۇش]

كۈزدىكى مۇھەببەت

Kuzdiki muhabbet

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

بۇ يەردە ئالتۇن رەڭلىك كۈن پارلىغان
ھاياتلىق گۈزەل كۆك ئاسمان ۋە قۇياش ئاستىدا
ئۇلار ئۆزلىرىنى ئاشكارلىغاندا.
ئەمما مىنىڭ تەلەپچان بۇ يۈرىكىم
ھاياجاندىن ئۆرتىنىۋاتىدۇ …
ھاياتلىق سەپەرلىرى بەزىدە شۇنداق
ئاجايىپ ھېسلارغا تولغان.
يەنە قانداقتۇر مەۋھۇم ھېسلارغا تولىدىغىنى ئېنىق.
مەن ئالتۇن رەڭلىك ياپراقلارنى يېنىككىنە تۇتقىنىمدا
ئۇلار شاماللار بىلەن تەڭلا تىترەيدۇ…
مەن بۇ دەقىقىدە ئۇلاردىن ئاجايىپ تۇيغۇلارنى سېزىۋاتىمەن
ئۇلارغا قاراپ مىڭلىغان شېئىرلارنى ئوقۇۋاتىمەن.
بۇ شېئىرلارنىڭ ھەممىسى بىز ئۇچۇن
مۇھەببەت ئىلاھى تەرىپىدىن يېزىلغان.

 

22 – ئۆكتەبىر 2016- يىلى، لوندون

ئوتتۇرا دېڭىزدا ئىزگۈ ئىستەكلەر

Ottura dengiz tilek

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

شېئىرنى بىۋاستە ئاڭلاش: Ottura_dengizda_izgu_tilekler.mp3

 

كۈن چۈشكەن بېشىغا يانار تاغلىرى،

مۇسسولىننىڭ پۇتى كۆيگەن دېڭىز.

يېمىشكە تولغان بوستان باغلىرى،

سوقۇلغان تاش قورغىنى ئەڭ ئېگىز.

 

بېلىجانلار سەييارە دېڭىزدا شوخ – شوخ،

شاراپ تەمى ئىدىشتىن كەتمىگەن يوقاپ.

بىر جۇپ گەۋدە ساھىلدا دۇنيادىن بىھۇش …

مۇھەببەت كۈيى ياڭراق دولقۇنلۇق شۇتاپ.

 

يالتىرار كۆمۈش رەڭدە بويالغان سۇلار،

قىزىرىپ كەتكەن ئۇپۇقتا سۆيگۈ يەلكىنى.

ئاھۇ ۋولقان باغرىدا بەختى يوق تاغلار،

تەۋرىتەر بۇ زېمىننى ھەر بىر سەلكىنى.

 
[تولۇق ئوقۇش]

‎ئېلىخان تۆرە ساغۇنى كوچىسىدا

Elixan Tore Saguniy kochisiئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

ئاڭلاش: Elixan_Tore_Qebrisi_Ziyaret.mp3

ئەسەرنى رابىيە داۋۇت ئوقۇدى

 

ۋەتەندىن ئۇزاقتا ياشاۋاتقان بۇ يىللاردا دۇنيانىڭ قەيېرىگە بارماي ياكى قەيىرىدە ياشىماي، يۈرىكىم ئۆز كىملىكىمىزكگە، ۋۇجۇدۇم يەككە ئۇيغۇرلىقىمىزغا مۇجەسسەملىشىپ يانغىن بولۇپ ياناتتى. بولۇپمۇ كيىنكى يىللاردا ئۆزۈمنى دۇنيادا ئىپادىلەش تەس بولغان سىياسىي ۋە مىللىي كىملىك كىرزىسى بىلەن بىللە ۋەتىنىمىزدە، خەلقىمىز بېشىدا كۈنسايىن ئېغىرلىشىۋاتقان زۇلۇم مېنى ماڭا تېگىشلىك بولغان مەسئۇلىيەت ۋە مەجبۇرىيەت تەقەززاسى بىلەن مۇساپىرلىق ھايات رېتىمىنى قايسى نىشانلارغىدۇر ئالدىرىتاتتى، گاڭگىرىتاتتى ۋە ئۇيغۇرلۇق غورۇر، نومۇس تۇيغۇلىرىم بىلەن رەھىمسىزلەرچە ئازابلايتتى. چارىسىزلىق ۋە كۈچسىزلىكىم ۋە ۋەتىنىمگە بولغان مۇقەددەس مۇھەببىتىمنىڭ ھارارىتىدىن قەلبىمنىڭ قات – قېتىدىن ئوخچۇپ كۆيۈۋاتقان بۇ ئوت گۈلخان بولۇپ يېنىشقا باشلىدىكى ئۆزۈمنى خۇددى ئۆزىنى ئوتقا تاشلاپ كۆيۈشكە ھازىر بولغان بىر پەرۋانىدەك ھېس قىلاتتىم.

باھار ئاشىقلىرى

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

(تارىمنىڭ چۆل گۈللىرىنى سېغىنىپ)

 

چۆل گۈلى ـ
يۇلغۇن قىز قىزىرىپ
باھار ھۆسنىگە ھۆسىن قاتتى.
يانتاقجانغا كۈن بىلەن تەڭ
ئالەمگە كۈلۈپ باقتى.

 

تېرەك بوۋاي
باھار ئاپتىپىدا بېشىنى قاشلاپ
پوتلىسىنى يېنىغا تاشلاپ
يېشىل يوپۇرماققا ئاستا يۆگىنىپ ـ
چۈشلۈك ئۇيقۇسىغا پاتتى!

 
[تولۇق ئوقۇش]

تۈن كېچىسى

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

ھەر كۈننىڭ تۈن كېچىسى،
ئۇ يېرىمى تۈنۈگۈندىن ئېشىپ قالغان.
ھەممە نەرسە كۆزگە مەۋھۇم،
شوخ يۇلتۇزلار بېقىشقان،
چىرايلىق ئاي بۇلۇت كەپىسىدىن –  
ناز بىلەن سوزۇلۇپ چىققان!

 

ئۇيقۇسى سەگەك ئويغاق زېمىن،
دۇنيا گۈزەللىكىگە مەدھىيە ئوقۇپ،
ھەم رەزىللىككە نەپرەت ئوقۇپ،
سامان يولىغا ھەۋەس بىلەن باققان.

 

تۈڭلۈكتىن چۈشكەن تولۇن ئاي –
بۇ كېچە دوڭ مازاردا،
گۈلخان ياققان،
قورسىقى تازا ئاچقان –
بەڭگىنىڭ تاۋقىدا ئاش بولۇپ قاتقان.

«ئادارگۈل» ناخشىسىنىڭ تېكىستىنى زادى كىم يازغان؟

ئىسكەندەر جېلىل  (قومۇل تارانچىدىن)

 

خەلق ئىچىدە تارقىلىۋاتقان نۇرغۇن ناخشىلارنى ئەمەلىيەتتە بەزى كىشىلەر ئىجاد قىلغان، لېكىن ناخشا ئوموملىشىپ، ئۇنىڭ ئىجاتكارىنىڭ نامى كۆپىنچە ئەھۋاللاردا تىلغا ئېلىنمىغاچقا، بۇ ناخشىلار ئومومەن خەلق ناخشىسى دەپ ئاتىلىپ كەلمەكتە.

 

يېقىندا، خوتەندىكى بەزى پىدائىيلارنى زىيارەت قىلىش داۋامىدا، «ئادارگۈل» ناخشىسىنىڭ تېكىستىكىنى يازغان شائىر ئابدۇغېنى سېيىت ئاكىمىز بىلەن تاساددىپىي ئۇچرىشىپ قالدىم. ئۇ بۇ ھەقتە مۇنداق دەپ ھېكايە قىلىدۇ:

 

1969-يىلى 11-ئايدا، ئابدۇغېنى سېيىت ئاكا گۇما ناھىيەسى قوشتاغ يېزىلىق ئوتتۇرا مەكتەپتە ئوقۇتقۇچىلىق قىلىۋاتاتتى. بۇ چاغلاردا مەدەنىيەت ئىنقىلابى خېلى ئەۋجىگە چىققان بولۇپ، ليۇ شاۋچى، دىڭ شاۋپىڭ قاتارلىقلارنى ئەكسىلئىنقىلابچى، كاپىتالىزم يولىغا ماڭغان ھوقۇقدارلار دەپ تارتىپ چىقىرىلغان ئىدى. ئابدۇغېنى سېيت ئاكىنىڭ قەلىمى كۈچلۈك، ئاۋازى ياڭراق بولغاچقا، كۆپىنچە يىغىنلاردا شۇئار توۋلاش ئۈچۈن چىقىرىپ قويۇلاتتى. بىر قېتىملىق چوڭ پىپەن قىلىش يىغىنىدا، قەغەزچىگە يېزىلغان ياشىسۇن، يوقالسۇن دېگەن شۇئارلار ئارىلاش كەلگەچكە، ئابدۇغېنى ئاكا «يوقالسۇن ليۇشاۋچى» دېگەن شۇئارنى بىخەستەنلىكتىن «ياشىسۇن ليۇشاۋچى» دەپ توۋلاپ سالغانلىقى ئۈچۈن، «ئەكسىلئىنقىلابچى» دېگەن قالپاق كەيدۈرۈلۈپ، مائاش تەمىناتى توختىتىلىپ، قوشتاغ يېزىسىنىڭ قاراسۇ كەنتىگە ئەمگەك بىلەن ئۆزگەرتىشكە چۈشۈرۈلدى. بۇ جەرياندا، ئابدۇغېنى ئاكا كۆپ جاپارلارنى چەكتى.

ئاشىق تۇغى

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

پېشانەمدىن تەپچىدى تەر،
كۆز قىرىمدىن سىرغىدى ياش.
ئىككىسى سۆيۈپ مەڭزىمنى،
بوينىمدا بولۇشتى ئاداش.

 

قۇلقىمدىن شامال ئۆتۈشتى،
چاچلىرىم زوق ئۇسۇل ئوينار.
بۇرنۇمدا نەپەس قىينىقى،
ھالى يۈركىم زەئىپ سوقار!

قۇش ئاۋازى

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

قۇش ئاۋازى زەپ شوخ ئاۋاز،
ھەر كۈن بېغىم مېھمىنى.
تىنمايسەن سايراپ سەھەردە،
ئېيتساڭچۇ بىلەي تىلىڭنى؟

 

مەنمۇ سەندەك بولسام ئىدى،
خۇشئاۋاز سەھەردە سايراپ.
قوغلىۋەتسەم شۇ دەردىمنى،
يوقالسىدى مەندىن ئازاب!