لەيلىقازاق

“Leyliqazaq.jpg"ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن
 

شېئىرنى ئاڭلاش: Leyliqazaq.mp3

 

لەيلىقازاقمۇ ئەسلى ئىسمىڭ سېنىڭ،
ياكى ئەلچىمۇ سەن باھارغا، نەرگىس؟
ئېچىلىسەن بالدۇر كەتمەستە ئۈششۈك،
ياغسىمۇ ئۈستۈڭگە قار، سۇلماي ھەرگىز!

 

باھار كەلمەي سېنى تۇنجى كۆرىمەن،
كۈلگىنىڭنى كۈن بىلەن تەڭ تۇيىمەن.
گۈلىدۇر سەن ھاياتلىقنىڭ بىخلىغان،
شۇڭا دىلىدىن سېنى گۈلۈم سۆيىمەن!

 

ئاشىقلار گۈلى سەن، سۆيگۈ داغلىغان،
ھىجراندىن قىشتا يۈرىكى مۇزلىغان-
كەلسىكەن باھار دەپ كۆزنى ياشلىغان،
يېقىپ ئوت ئۆيىگە نورۇز باشلىغان!

 

لەيلىقازاق بەرگەڭ يۈرەككە تالىق،
باھارنىڭ ئىلھامى ساڭا ئاتاغلىق.
چۈنكى تەبىئەت گۈلى سەن مىسالى،
ئالمىشىشى پەسىلنىڭ ساڭا باغلىق!

 

بوراندا قارلىغاچ ئۇچۇپ كەلگەندە،
ئاتالغان كىچىك ئىسمىڭ بولۇپ نەرگىس،
سەن بىلەن ئىللىق جاھان، كۈلەر يۈزلەر،
بولالماس باھار پۈتۈن سەنسىز ھەرگىز!

 

سەن جەڭچى باھار ئۈچۈن قىش قوغلىغان،
سەن مەشئەل نورۇزنى بىزگە چىللىغان.
شۇڭا كۈيلەر ئەلكۈن ئۈمىدكە تولغان،
مۇھەببەت قاتلىرىڭغا مېھىر تىزغان!

 

2018- يىلى 19-مارت، لوندون

 

مەنبە «ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن تورى»

 
 

جاۋابسىز قالغان تېلېفون

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

 

ئەسەرنى ئاڭلاش: Jawabsiz_Qalghan_Telefon.mp3

 
قۇياش پارلىغان سەھەردە بۈك- باراقسانلىق دەرەخلەر ئارىسىدىكى قۇشلارنىڭ ۋىچىرلاپ سايراشلىرى كىشىگە بۈگۈنكى بۇ بىر كۈننىڭمۇ بىز ئارقىمىزدا ئالدىراش قالدۇرۇپ كەتكەن ھەرقانداق بىر كۈندىن قېلىشمايدىغان، قىممەتلىك ھايات ئۆز مەنىسىنى كامالەتكە يېتىپ ئىپادىلەيدىغان، گۈزەللىككە ۋە ئەھمىيەتلىك دەملەرگە تولىدىغان يەنە بىر ياپ يېڭى بىر كۈننىڭ باشلىنىۋاتقانلىغىدىن كۆڭۇللەرنى مەستخۇش قىلاتتى.

 
مەن ئۇشبۇ مىنۇتلاردا شۇنداق بىر روھلۇق كەيپىياتتا ئىدىمكى كىچىك قىزىمنى قولىدىن يېتىلەپ، ئۇنىڭغا دۇنيا ھەققىدە قىزىق ۋە گۈزەل ھېكايىلەرنى ئېيتىپ بەرگەچ، ئۇنى ئالدىراش مەكتەپكە ئېلىپ كېتىۋاتاتتىم. پىيادىلەر يولى خېلىلا تار بولغاچقا ئادەتتە ئۇچ ئادەم تەڭ ياندىشىپ ماڭالمايتتى. ئەگەر ئالدىمىزدا بىرەر ئادەم ئاستاراق كېتىپ بارغان بولسا، ئۇ ئادەمنىڭ ئالدىغا ئۆتۈپ يولىڭىزنى تىزرەك داۋاملاشتۇرۇشىڭىز ئۈچۈن «مەرھەمەت، كەچۈرۈڭ، ماڭا يول بەرگەن بولسىڭىز!» دىگەندەك تەكەللۇپ گەپلەرنى قىلىپ يول سورىشىمىز كېرەك ئىدى.

 
تەلىيىمىزگە بىزنىڭ ئالدىمىزدا بوۋاق ھارۋىسى ئىتتىرىپ، مېنىڭ قىزىم بىلەن تەڭ ياشتىكى بىر كىچىك قىزنى بىللە ئېلىپ كېتىپ بارغان بىر ياش ئايال ئۇچۇردى. بۇ ئايالنى مەن بىر قانچە يىللاردىن بۇيان تونۇيتتىم. بۇ ئايال ئائىلىسى بىلەن مېنىڭ قىزىم ئىككىنچى سىنىپتا ئوقۇۋاتقاندا بىزنىڭ مەھەللىگە فرانسىيەنىڭ نىس (Nice) شەھرىدىن كۆچۈپ كەلگەن ئىدى. بۇ ئايالنىڭ قىزى بىلەن مېنىڭ قىزىم شۇنىڭدىن بۇيان بىر سىنىپتا ئوقۇپ كېلىۋاتاتتى. بۇ ئايالنىڭ ئىسمى لۇسىې (Lucie) بولۇپ، مىللىتى فرانسۇز ئىدى. بىز ئادەتتە ئۇچرىشىپ قالساق تەكەللۇپلۇق سالام – سائەتلىرىمىزنى ئاياشمايتتۇق.

‫ياشقا تولغان شەھلا كۆز‬

“Yashqaئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

ئاڭلاش: Yashqa_tolghan_shehla_koz.mp3

ئەسەرنى ئاسىيە ئۇيغۇر ئوقۇدى
 

‫بەدۆلەت زامانىدىن تارتىپ باشقا يۇرتلارغا تونۇلۇشقا باشلىغان، تارىم بويلىرىدىكى بۈك-باراقسان توغراقلىقلار ئارىسىغا جايلاشقان بۇ خىلۋەت يۇرت، ئۆزىنىڭ تەبئىي ئالاھىدىلىكى بىلەن “تاللىق”1  دەپ ئاتالغان ئىدى. بۇ تاللىق يېزىسىغا تەۋە بىر قانچە مەھەللە كەنتلەر پەقەت پەسىللەر بويلاپ كۆچۈپ يۇرىدىغان قۇم بارخانلىرى بىلەن بىر-بىرلىرىدىن ئايرىلىپ تۇراتتى. بۇ يۇرتتىكى ئادەملەرنىڭ ھەممىسى بىر-بىرلىرى بىلەن تۇغقان . بۇ يۇرتتا بىر-بىرلىرىنى تونۇمايدىغان ياكى ياقا يۇرتلاردىن كۆچۈپ كېلىپ قالغانلار يوق دىيەرلىك. ئاسىماخۇن مانا مۇشۇ يۇرتتا كاتتا ئەمەلدار ۋە باي بولۇپ ئوتكەن قاسىم شاڭيونىڭ2  كەنجى ئوغلى بولۇپ، يۇرت چوڭلىرىنىڭ دەپ بېرىشىچە مۇشۇ يۇرتنىڭ ئايىقىدا “ئازات زامان” ئۆستىڭى چېپىلغان يىلى 1950-يىلى “پومىشچىك”، “باي دېھقان”، “ھاكىمىيەتكە قارشى ئۇنسۇر” دېگەندەك قالپاق كەيدۇرۇلۇپ، سازايى قىلىنىپ، كېيىن ناھىيە بازىرىغا ئاپىرىلىپ قاسىم شاڭيونى ئوننەچچە بايلار بىلەن بىللە ئېتىۋەتكەن ئىكەن. ئاۋۋال ئاتىسىدىن، كېيىن ئاپىسىدىن كىچىك يىتىم قالغان ئاسىماخۇننى كىچىك ئاپىسى بېقىپ قاتارغا قوشقان. ئاسىماخۇن يېتىملىكنىڭ، ئاتا-ئانىسىنىڭ مېھرىسىز كۆپ يۇقسۇزلىقلارنى تارتىپ چوڭ بولىدۇ. ئۇ پەننىي مەكتەپتە ئوقۇيالمايدۇ ئەمما مەھەللىنىڭ موللىسىدا ئۇچ يىل “ھەپتىيەك”3  ئوقۇپ پەنسىردىن ساۋاتىنى چىقىرىدۇ. ‬

 

‫مەھەللىلەردە داشقازان تۈزۈمى “كوممۇنا”4  قۇرۇلغان يىللاردىن باشلاپ تاكى بۇ تۈزۈم 1980-يىللىرى ئەمەلدىن قالدۇرۇلغىچە ئۇ 4-مەھەللىنىڭ “ماخوچىسى”5  بولۇپ ئىشلىگەن ئىدى. شۇڭا مەھەللىدىكىلەر ئۇنى بەزىدە “ئاسىم ماخو” دەپمۇ چاقىرىشاتتى. ئاسىماخۇن كوممۇنادا ئۇزۇن ۋاقىت كەنىتنىڭ ئات-ئۇلاقلىرىنى باققانلىقى نەزەردە تۇتۇلۇپ، ئومۇمنىڭ مۈلكىدىن باشقىلار قاتارىدا بىر ئېشەك ھارۋىغا، بوزلۇقتىن ئون مو يەر تەقسىماتىغا ئېرىشكەن ئىدى.‬

مەن شېئىر يازمىدىم

Men shier yazmidimئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

شېئىرنى بىۋاستە ئاڭلاش: Men_Shi’er_Yazmidim_Elkun.mp3
شېئىرنى ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن ئوقۇدى

 

مەن شېئىر يازمىدىم
شېئىر مېنى يازمايتتى،
چۈنكى بىز قىيدىشىپ قالدۇق.
كۆپ چېكىتلەر قويۇلغان ئىككىمىز ئارىسىغا
سۈكۈتكە تەقدىر بىزنى باغلايتتى!

 

مەن شېئىر يازمىدىم
شېئىر ھەم مېنى يازالمايتتى،
چۈنكى ھېسلىرىمىز بۇغۇلغان
تىزىلغان مىسرالار بۇزۇلغان …
ئارىمىزدا ئاسمان بىلەن زېمىندەك كەڭ
بوشلۇق تۇغۇلغان،
باھارنى ئۇزاق كۈتكەن گۈللىرىمىز ئاخىر
ئېچىلمايلا توزۇغان!

 

مەن شېئىر يازمىدىم
شېئىر مېنى يازالمايتتى،
چۈنكى بىزنىڭ تۇيغۇمىز –
مۇھەببىتىمىز
غورۇرىمىز
كەچمىشىمىز …
بىزگە تەۋە ھەممە نەرسىلەر ئوغرىلانغان،
قاراقچىلار قاراڭغۇ كوچىدا
بىزگە تۇيدۇرماي تۇرۇپ
ھەممىنى يوشۇرۇپ ساتقان!

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن: ‘مىللىي كىملىكىمىزنى ساقلاش ئۆزىمىزگە باغلىق’

“Men

ئىلاۋە: ئەزىز قېرىنداشلارنىڭ ئوقۇشىغا تەقدىم قىلىنغان ئۇشبۇ سۆھبەت خاتىرىسى بولسا قازاقىستان جۇمھۇرىيەتلىك «ئۇيغۇر ئاۋازى» گېزىتىنىڭ 2018-يىللىق 1-مارت كۈنىدە نەشىر قىلىنغان «ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن: ‘مىللىي كىملىكىمىزنى ساقلاش ئۆزىمىزگە باغلىق’» ناملىق مەخسۇس سۆھبەت خاتىرىسىنىڭ تولۇق نۇسخىسى.

 

ئابدۇلجان ئازنباقىيېۋ

 

1. سىزنىڭ قازاقستاندا «يەتتىسۇ ئۇيغۇر مۇزىكا مەكتىپى» قۇرشىڭىزغا نېمە سەۋەب بولدى؟

 

– سىز سورىغان بۇ سوئال ئۆز ئانا ۋەتىنىدىن ئۇزاقتىكى ئەنگىلىيەدە 20 يىلغا يېقىن مۇساپىر بولۇپ ياشاپ كېلىۋاتقان بىر ئۇيغۇر بالىسىنىڭ ھاياتلىق كەچمىشىگە باغلىنىپ كەتكەن بىر ئۇزاق ھېكايەدۇر. شۇنداقتىمۇ مەن ئىمكان قەدەر بۇ سوئالىڭىزغا قىسقا ۋە چۈشنۇشلۇك قىلىپ جاۋاب بېرىشكە تىرىشاي. مەن 1999-يىلى ئانا ۋەتىنىمدىن ئايرىلدىم، 2001-يىلى لوندنغا كېلىپ كۆچمەن بولۇپ يەرلەشتىم. 2003- يىلى مەن لوندوندا كومپىيۇتېر ئۇچۇر تېخنىكىسى بويىچە ئۇنۋېرسىتېتتا ئوقۇۋاتاتتىم. شۇ ۋقىتتىكى ئۇيغۇر تىلى ئوقۇغۇچۇم، كېيىنكى قىز دوستۇم (ھازىرقى ئايالىم) رەيچېل بولسا لوندون ئۇنۋېرسىتىتى شەرىقشۇناسلىق ئىنستىتۇتىنىڭ مۇزىكا فاكۇلتىتىدا ئوقۇتقۇچى بولۇپ ئىشلەيتتى. ئۇ بۇرۇن ئانا ۋەتىنىمىزگە كۆپ قېتىم ئۇيغۇر مۇزىكىسىنى تەتقىق قىلىش ئۈچۈن بارغان بولۇپ، بىر قانچە يىللاردىن بۇيان مۇشۇ ساھەدە ئوقۇتۇش ۋە تەتقىقات بىلەن شۇغۇللىناتتى. مەن شۇ يىلى يەنى 2003-يىلى ئىيۇلدا رەيچېل بىلەن بىللە تۇنجى قېتىم ئۇيغۇر مۇزىكىسىنى تەتقىق قىلىش مەقسىتىدە قازاقىستانغا زىيارەتكە كەلدۇق. بىزنىڭ شۇ قېتىمقى سەپرىمىز بولسا بىرتانىيە پەنلەر ئاكادېمىيىسىنىڭ ياردەم بېرىشى بىلەن «ئۇيغۇر 12 مۇقام» نىڭ ئوتتۇرا ئاسىيا ۋارىيانتىلىنى تەكشۇرۇپ-تەتقىق قىلىش مەقسىتىدە ئېلىپ بېرىلغان بولۇپ، قازاقىستان، قىرغىزىستان ۋە ئۆزبېكىستا قاتارلىق دۆلەتلەردىكى ئۇيغۇرلار توپلىشىپ ئولتۇراقلاشقان شەھەر ۋە يۇرتلارنى، يېزا-قىشلاقلارنى زىيارەت قىلىش، ئەل ئىچىدىكى سەنئەتكارلار ۋە ئەل نەغمىچىلەر، مەشرەپچىلەر، يېگىت باشلىرى بىلەن كۆرۈشۇش، ئۇلار بىلەن سۆھبەت ئېلىپ بېرىش، قىسقىسى ئۇيغۇر خەلقىنىڭ تەۋەرۈك مەدەنىي مىراسلىرىدىن بىر بولغان ئۇيغۇر 12 مۇقامىنى ھايات خەلق ئىچىدىن ئۆگۇنىش ۋە تەتقىق قىلىش ئىدى. مانا مۇشۇ ئارزۇلىرىمىز بىلەن بىز 2003- يىلى ئىيۇل ئېيىدا ئالمۇتىغا كەلدۇق ۋە قازاقىستاننىڭ شەرىقدىكى ياركەندىن غەرىبىدە تاكى تۈركىستان شەھرىگىچە تەكشۇرۇش، تەتقىقق قىلىش خىزمەتلىرىدە بولدۇق.

مەن سېنى كۆردۇم

“Menئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

ئاۋاز ئۈلىنىشى: Men_seni_kordum.mp3

شېئىرنى رابىيە داۋۇت ئوقۇدى

 

سەن بۇ كېچە يالغۇزلۇق كېمىسىدە
ھېسلىرىڭنىڭ ئەركى ئۈچۈن ئۈزدۈڭ
گۈمبەزگە ئوخشايدىغان ئاسمانغا باقتىڭ
جىمىرلاپ كۆز قىسىشتى ھارمايدىغان يۇلتۇزلار
مەن ئايدىن
سەن كۆرگەن كائىناتتىن
سېنىڭ كۆلەڭگەڭنى كۆرگەندەك بولدۇم.
سەنمۇ مېنى كۆردىڭمۇ
تۆمۈر بالداقلىق كونا پەنجىرىدىن؟

 

سەن بۇ كېچە سېغىنىشنىڭ كېمىسىدە
ھىجران ئۈزىۋەتكەن مۇساپىنى
ھەسرەت قاينىمىدا قايتا كېزىۋاتىسەن
مەن سەنسىز سەۋداغا ئايلانغاندىن بۇيان،
دەستىسى تۆمۈردىن ياسالغان پالتا بىلەن
ھېچكىمگە تەۋە ئەمەس ئورماندا
مۇستەقىل تۇرۇپ
ۋىسال دەرياسىدىن ئۆتۈش ئۈچۈن كۆۋرۈك سېلىۋاتىمەن !

 

ئايرىلىشنىڭ مۇساپىسىنى ئۆلچىمەيمەن
چۈنكى ئۇنىڭ ۋىدالىشىش بولۇپ قېلىشىدىن قورقىمەن.
شۇڭا سېنى كۈن سانىماي كۈتۈشكە ئادەتلەندىم.
سەنمۇ مەندەك قىلىۋاتامسەن؟
سەنمۇ شۇنداق كۈتۈشنى ئۆگنىۋالدىڭمۇ؟
مەن شۇنى ئېنىق بىلىمەن –
شۇڭا جاۋابىڭنى كۈتمەيمەن
پەقەت بۇ كائىناتلا بىزگە ساتقىن ئەمەس
شۇڭا سېنى يوقاتمايمەن.
شۇڭا سېنى ۋىسال ئېلىپ كېلىدۇ دەپ كۈتىمەن.

 

سەن مېنى كۆرۈۋاتامسەن؟
روھىم روھىڭنى كۈتۈشتىن ساقلىسۇن،
مەن سېنى تىرىك كۆرۈۋاتىمەن سەن قاراپ قېتىپ قالغان ئۇپۇقتىن
سەھەر چولپانىدىن
شەپەق قۇياشىدىن
سەن ئاسماندا كۆرەلەيدىغان جىمى نەرسىدىن
قارا ئەنە ….
سېنىڭ ئەكسىڭنى ئېنىق كۆرۈۋاتىمەن!

 

ئەنە بىر تامچە ياش مەڭزىڭدىن سىرغىپ چۈشتى …
ئۇ مۇھەببەت ئىدى …
كىرپىكىڭ يېشىڭنى ئوق قىلىپ ئاتتى
ئۇ ئۆچ ئېلىش ئىدى ….
ئۇ ھەم سېغىنىشلىق سەھەرگە چۈشكەن سەبىر شەبنىمى ئىدى.

 

گۇگۇمدە گاھى كۆزلىرىم خىرەلىشىپ قالىدۇ
مەن كۆزئەينەك تاقاشقا كۆندۈم
سەنمۇ تاقامسەن؟
كۆز دوختۇرىنىڭ مەسلىھەتىنى ئاڭلىغىن
شۇنداق قىل، ۋىسال كۈنى بىز بىر – بىرىمىزنى تونۇيالايمىز.
بىلىمەن، بىزگە سالغان ئوتنى ھىچ كىم ئۆچۈرەلمەيدۇ
دۇنيادا ئۇنداق يانىدىغان بىر ئوت ھەم تۆرەلمىدى
ئۇ ئوت – مەندىكى سېغىندۇرغان سەن.
ئۇ ئوت – سېنىڭدىكى سېغىندۇرغان مەن!

 

2018-يىلى 8- يانۋار، لوندون.

 
 

چېگىش چۈش

“Dream
D.H.Lawrence
ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن تەرجىمىسى
 
دېرىزىدە قىزغۇچ ئاي
چىقىپ كەپتۇ يوغناپ
ئۆي ئىچىدە كىم بار؟
مەن كارۋاتتا ئىزتىراپ؟
 
جانان ئاياق تىۋىشى
پەلەمپەيدىن ئاستا كېلەر
دېرىزىگە ئۇرۇلغىنى
قۇش قانىتمۇ تۈندە كېزەر؟
 
ئانچە ئۇزاق ئۆتمەستە تېخى
ئۇ لېۋىمگە شېرىن سۆيگەن
ئاي كۈنگەيدە جىلۋە تۆكۈپ
بىز بىر چۈپقا بەخىت تىلىگەن
 
ئاي يۈزىنى بۇلۇت قاپلىغان
قەلب چېگىشى چۈشۇنۇلمىگەن
ئېزگۈلۈك قانلىرىمغا سىڭىشىپ
كەلكۈن بىزنى چۆكتۇرگەن
 
ئەسلى بىز ئۆزۈمىزنى خاتا چۈشەنگەن!
 
1921 – يىلى.
 
________________________________
بىرتانىيىنىڭ 20- ئەسىردىكى ئاتاقلىق يازغۇچىسى ۋە شائىر D.H.Lawrence نىڭ 1958 – يىلى لوندون E.HULTON AND COMPANY LIMITED نەشىرياتىدا نەشىر قىلىنغان D.H.Lawrence نىڭ «مۇھەببەت شېئىرلىرى» (Love Poems) ناملىق كىتابتىن تەرجىمە قىلىندى.

 

ئاي قوتانلغان كېچىدە

“Ayئەزىز ئەيسا ئەلكۈن
 

شېئىرنى ئاڭلاش: Ay_qotanlighan_kechide.mp3

 

ئۆزۈمدىن ھەسسىلەپ ئارتۇق
توغراقتەك كونىراپ كەتكەن سېغنىشىم
ۋىسال قىرغىقىدا كۈتۈش بىلەن ھالسىرايدۇ،
ھىجىراننى دۇنيادا يوق تىل بىلەن –
قىساس ئەپسۇنى ئوقۇپ قارغايدۇ.
 
ھەر كۈن ئاخشام …
بوينۇم ئارمىنىمغا قىسىلىپ تۈنەيدۇ ،
«ئاي قوتانلىغان» بۇ كېچە ئىچىدە –
بوۋامنىڭ شۇنداق دېگىنى يادىمغا كېچىپ،
ئۆزلۈكۈمنى ئېسىمگە ئېلىپ –
ئۆيۈمدىن ئۇزاق
يارىمدىن يىراق
ئارمىنىمغا قەست قىلغان تۇزاق
ئاي دېغىغا مۆكۈنگەن شەيتان …
ئۇ ئوغرى –
شۇڭا ماڭا ئوغرىدەك قارايدۇ!

ئاسمان سوغىسى

    سەھىپە:Shé'irlar باھا:0 دانە 19-12-2017

ۋىلئام مولوتوۋ (قازاقىستان)

 

سەھەردە كۈن نۇرى چۈشكەن شەبنەمدەك،
كۆزلىرىڭ نىگارىم تۇرار نۇر چېچىپ.
ھۇر باغنىڭ ئىچىدە يۈرگەن سەنەمدەك،
كېلىسەن تۇيغۇم ئىشىگىنى ئېچىپ.

 

سەن تېپىشماق سېھرىڭ ماڭا ئۆتۈكلۈك،
قارىشىڭ مۇلايىم دىلنى ئىرىتەر.
سەھەرنىڭ سۆيۈپ قاچقان شوخ شامالدەك،
ئۈگدىگەن سېزىمىمنى شۇئان سەگىتەر.

 

تەبەسسۇم تۆكۈلەر يۈزۈڭدىن ئىللىق،
پاك دىلىڭ ئەينەكتەك ئەكس ئېتىدۇ.
بولسىمۇ گەر ھايات يولى ئېدىرلىق،
بەخت قۇشى بىر كۈن ساڭا قونىدۇ.

كەسىپ ۋە دىن

Kesip we dinئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

 

ئەسەرنى ئاڭلاش: Din_we_kesip.mp3

 

بىر ئادەمنىڭ ئۆز كەسپىدە نەتىجە قازىنىشى ۋە كەسىپلىشىشى بولسا ئۇزاق مۇددەتلىك ئىزچىللىقا ئىگە قېتىرقىنىپ ئۆگىنىش، ئىزدىنىش ۋە مېھنەت تۆكۈش ئارقىلىق ئۆزىگە، ئۆزىدىن ھالقىغىنىنى مىللىتىگە، جۈملىدىن ئىنسانىيەتنىڭ بەختى – سائادىتى ئۈچۈن خىزمەت قىلىشى بىلەن ئەمەلگە ئاشقان بولىدۇ. ھەر – بىر شەخىسنىڭ ئىلاھىي ئېتىقادىغا تەۋە بولغان دىن ئۆز پىنھانلىقىدا دۇنيانى بىلىش ئېڭى بىلەن تەڭ يۈكسىلىدۇ ئەمما بىر كەسىپ ئىگىسى ئۈچۈن ئۇ ئومۇمىيلىققا تەۋە بولۇپ ئىپادىلەنمەيدۇ. دىن بىلەن كەسىپ، مىللەت بىلەن مېھنەت، ئىلىم بىلەن تەقدىرچىلىكلەرنىڭ ھەممىسى رىيالىزىم ۋە ئىدىيالىزىملىق بىلىشكە تەۋە بولغان باشقا – باشقا ئۇقۇملارغا مەنسۇپدۇر.

 

دەۋرىمىزدىكى ئۇيغۇر ھاياتىدا مۇبارەك دىنىمىزنى بۇ دۇنيانىڭ كۈندىلىك بەندىچىلىكىدىن ئايرىپ چۈشىنىۋالغان، پانىي دۇنيادىكى ئادەم ھاياتىنىڭ ھەممە ساھەلىرىنى دىندىن ئىبارەت بۇ بىرلا ئارغامچىغا باغلىۋالغان قېرىنداشلىرىمىز ئارىمىزدا كۈنسايىن كۆپىيىشكە باشلىدى. خۇسۇسەن مەن بۇ يۆلىنىشتىن مۇستەسنا ئەمەسمەن چۈنكى بىز ئۇيغۇرلار ئۈچۈن ئىلاھىزىملىق بىلىش بويىچە دىنىمىز ئەڭ ئاۋال ئاللاھ تەرىپىدىن ئۇيغۇر دەپ يارىتىلغان مىللەت (قوۋم) نىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشىنى، زامان ۋە دەۋىرگە يارىشا تەرەققىي قىلىپ گۇللىنىشىنى، ئاندىن ئۇنىڭ بىر مىللەت ۋە ۋەتەندە بولۇشقا تېگىشلىك زۆرۈر بولغان ھەممە شەرتلەرنى ھازىرلىشىنى تەلەپ قىلىدۇ. دىمەكچىمەنكى بىر يىتۈك مىللەتنىڭ دىنلا بولۇشى ئەمەس، بەلكى ئۇنڭ تىلى، مىللىي مەدەنىيىتى، تارىخى، ئۆزىگە خاس ئۆرىپ – ئادەتلىرى دىن بىلەن تەڭ، بىر -بىرلىرىنى ئىنكار قىلمىغان ھالدا مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشىنى، راۋاجلىنىشىنى شەرت قىلىدۇ.